حالت تهوع بارداری

بروز حالت تهوع در خانم ­های باردار از جمله مشکلات و عوارض بارداری است که اغلب در سه ‌ماهه‌ی اول بارداری رخ می ­دهد.

به حالت تهوع بارداری، بیماری صبح­گاهی نیز می ­گویند و علت نام گذاری آن به بیماری صبحگاهی به این دلیل است که این حالت اغلب در هنگام صبح شدت بیشتری داشته و در طول روز به مرور شدت آن کاهش می ­یابد.

هرچند ممکن است حالت تهوع در برخی افراد در هر زمانی از ساعات شبانه روز وجود داشته باشد و همچنین شدت این علائم می ­تواند در هر فردی متفاوت باشد.

اصطلاح پزشکی این بیماری (تهوع و استفراغ بارداری) می ­باشد.

حالت تهوع بارداری حدوداً از هفته 6 بارداری آغاز می‌ شود، البته گاهی در برخی افراد، حالت تهوع بارداری از 4 هفتگی مشاهده می­ شود که در این افراد شدت علائم در ماه‌های بعدی بیشتر خواهد بود.

تقریباً بیش از 70 درصد زنان باردار در سه ‌ماهه‌ی اول باردای، حالت تهوع کمی داشته و تقریباً 50 درصد از زنان باردار، استفراغ را تجربه می­ کنند.

تقریباً نزدیک به نیمی از زنان، با ورود به هفته 14 باردای، از تجربه­ی حالت تهوع آسوده می‌ شوند و در مابقی افراد این علائم تا یک ماه دیگر ادامه خواهد داشت.

البته در مراحل و هفته ­های بعد این احتمال وجود دارد که دوباره علائم بازگشت نماید و درصد بسیار کمی از خانم ­های باردار تا پایان بارداری هم‌چنان این علائم و حالت­ها را تجربه خواهند نمود.

علت تهوع بارداری

علت بروز حالت تهوع در بارداری هنوز به درستی شناخته نشده، اما این احتمال می ­رود که به دلیل بروز یک سری تغییرات فیزیکی و هورمونی در بدن طی این دوران، منجر به این مسئله می ­شود.

برخی از عوامل احتمالی که می ­توان برای بروز حالت تهوع در دوران بارداری بیان کرد، عبارتند از:

هورمون بارداری (HCG)

در ابتدای بارداری، هورمون HCG به سرعت افزایش می‌یابد.

هر چند هنوز نحوه‌ی اثرگذاری هورمون بارداری بر تهوع مشخص نشده است، اما به دلیل اینکه بروز حالت تهوع و استفراغ در بارداری، ارتباط مستقیم با افزایش سطح هورمون بارداری دارد.

این احتمال وجود دارد که هورمون HCG در ایجاد این مسئله مؤثر باشد.

حساسیت و تحریک پذیری معده

در برخی از خانم ­ها، دستگاه گوارششان نسبت به تغییرات شروع بارداری حساس‌تر می ­شود.

همچنین، در طی تحقیقاتی ثابت شده که خانم ­هایی که مبتلا به میکروب معده­­ به نام هلیکوباکتر پیلوری هستند، به احتمال زیاد تهوع و استفراغ بارداری خواهند داشت.

افزایش هورمون استروژن

هورمون استروژن نیز در اوایل بارداری به سرعت افزایش یافته و می­تواند یک علت احتمالی دیگر برای بروز حالت تهوع و استفراغ باشد.

تغییر حس بویایی

افزایش حس بویایی در خانم ­های باردار و واکنش سریعی که نسبت به بوها انجام می­ دهند نیز در بروز حالت تهوع در فرد می­ تواند موثر باشد.

نظر محققان بر این است که تغییر حس بویایی در دوران بارداری نیز می ­تواند به دلیل افزایش سطح هورمون استروژن در بارداری باشد.

استرس

باتوجه به این­که استرس و اضطراب می ­تواند بر روی معده و کارکرد دستگاه گوارش اثر نامطلوب و منفی بگذارد، این امر در بارداری نیز می‌تواند باعث حالت تهوع نیز شود.

هرچند این نظریه به صورت قطعی اثبات نشده ولی مشاهدات و برررسی ­ها نشان داده ­اند، افرادی که در طول زندگی خود استرس و فشار بیشتری را تحمل کرده ­اند، بیماری صبحگاهی شدیدتری را تجربه نموده ­اند.

علائم حالت تهوع بارداری

علائم تهوع در بارداری می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. بعضی از رایج ترین علائم شامل موارد زیر می باشند:

تهوع صبحگاهی در دوران بارداری

یکی از شایع ترین علائم تهوع در بارداری احساس حالت تهوع به خصوص صبح ها است.

بسیاری از زنان باردار در هفته های ابتدایی بارداری این وضعیت را تجربه می کنند.

این معمولاً در ساعات اولیه صبح اتفاق می افتد و برای مدت کوتاهی پس از بیدار شدن از خواب ادامه می یابد.

تهوع صبحگاهی معمولاً به دلیل تغییرات هورمونی مانند افزایش سطح هورمون های بارداری، به ویژه hCG ایجاد می شود.

این نوع تهوع می تواند بسیار آزاردهنده باشد، اما معمولا پس از مدت کوتاهی پس از بیدار شدن از خواب فروکش می کند.

حالت تهوع در بارداری پس از خوردن برخی غذاها یا بوها

در برخی از زنان باردار و باردار، حالت تهوع پس از مصرف برخی غذاها یا بوها تشدید می شود.

غذاهای چرب، سرخ شده یا با بوی تند می توانند باعث ایجاد حالت تهوع شوند، همچنین بوهایی مانند عطر، برخی غذاها یا حتی بوی هوا در محیط های بسته می تواند باعث تحریک دستگاه گوارش و ایجاد حالت تهوع شود.

این حساسیت ها عمدتاً ناشی از تغییرات هورمونی و تغییرات شیمیایی بدن در دوران بارداری است. این تغییرات زنان باردار را نسبت به بوها و غذاها حساس تر می کند.

حالت تهوع و استفراغ شدید در دوران بارداری

برخی از زنان باردار در سه ماهه اول بارداری دچار حالت تهوع و استفراغ شدید می شوند.

این وضعیت می تواند آنقدر شدید باشد که حتی می تواند توانایی مصرف غذا و مایعات را کاهش دهد.

استفراغ مداوم می تواند منجر به کم آبی بدن و کاهش مواد مغذی مورد نیاز برای جنین در حال رشد شود.

علت اصلی این وضعیت تغییرات هورمونی و حساسیت های فیزیکی است که باعث واکنش های شدیدتری در دستگاه گوارش می شود.

این نوع تهوع نیاز به مراقبت پزشکی دارد و در صورت تداوم ممکن است نیاز به درمان های خاصی مانند مایعات و داروهای ضد تهوع داشته باشد.

حالت تهوع بعد از خواب یا بلافاصله بعد از بیدار شدن

برخی از زنان باردار ممکن است پس از خواب یا بلافاصله پس از بیدار شدن دچار حالت تهوع شوند.

این نوع تهوع می تواند به دلیل تغییرات هورمونی و سطح قند خون باشد که در طول شب تغییر می کند.

برخی از زنان ممکن است پس از بیدار شدن از خواب، به دلیل کاهش قند خون یا افزایش ترشح هورمون، احساس تهوع داشته باشند.

این حالت تهوع را می توان با خوردن یک وعده غذایی کوچک یا نوشیدن مایعات در صبح بهبود بخشید.

برای جلوگیری از این امر، توصیه می شود که زنان باردار در طول روز وعده های غذایی کوچک و مکرر مصرف کنند و از خوردن وعده های غذایی سنگین در شب پرهیز کنند.

چرا برخی از زنان باردار حالت تهوع بیشتری دارند؟

خانم­ هایی که حالت تهوع و استفراغ بارداری را شدیدتر از دیگران تجربه می­ کنند، ممکن است از موارد زیر باشند:

اغلب در بارداری ­هایی که به صورت دوقلویی و یا چندقلویی است، به دلیل وجود میزان بیشتری ازهورمون­ استروژن، هورمون بارداری و یا هورمون‌های دیگر می‌ تواند باعث شود که حالت تهوع و استفراغ در فرد شدیدتر باشد.

هر چند این نظریه کاملاً قطعی نبوده و در برخی از خانم ­ها که دوقلو باردار بوده ­اند، حالت تهوع بسیار کمی را تجربه نموده­ اند.

بررسی­ ها نشان داده ­اند که بیشتر از 50 درصد زنانی که بارداری دختر را تجربه کرده ­اند، در سه‌ماهه‌ی اول بارداری تهوع و استفراغ شدیدی داشت ه­اند.

در صورت داشتن سابقه‌ی تهوع شدید در بارداری­ های گذشته.

در صورتی که در گذشته پس از مصرف قرص ضدبارداری، حالت تهوع را تجربه کرده باشید.

داشتن سابقه‌ی خانوادگی ابتلا به استفراغ شدید در بارداری.

سابقه‌ی ابتلا به میگرن و داشتن سردردهای میگرنی.

آیا تهوع بر جنین تاثیر دارد؟

به صورت کلی داشتن تهوع و استفراغ تا حد متوسط که گاهی اوقات اتفاق می ­افتد، موجب به خطر افتادن سلامت جنین نمی ­شود.

در صورت عدم وزن‌گیری در سه‌ماهه‌ی اول بارداری، نگران نباشید زیرا در این مدت فقط مهم است که آب مورد نیاز بدن حفظ شود و تا حدودی نیاز بدن به مواد غذایی تامین گردد.

پس از سپری کردن این دوران و کم شدن تهوع، اشتهای فرد بازگشته و شخص می‌ تواند وزن‌گیری را شروع کند.

حال در این زمان نیاز است که نسبت به مغذی بودن مواد غذایی مصرفی و استفاده از ویتامین‌ها در رژیم غذایی خود دقت لازم را داشته باشید.

داشتن استفراغ ­های طولانی‌مدت و شدید می ­تواند موجب افزایش خطر زایمان زودرس، کم وزنی نوزاد زمان تولد ویا کوچک بودن نوزادان نسبت به هفته حاملگی (یعنی نوزاد از نظر جثه نسبت به زمانی که در رحم بوده کوچک‌تر باشد) شود.

راه‌ های کاهش تهوع در بارداری

اگر تهوع و استفراغ در فرد کم باشد با انجام چند اقدام ساده می ­توان شرایط را برای بهبود ایجاد کرد:

• کم کردن حجم مواد غذایی و بیشتر کردن تعداد وعده‌های غذایی
• با مصرف تنقلاتی مانند مغزها و خوراکی­ های سالم از خالی ماندن معده در طول روز جلوگیری نمایید.
• از مواد غذایی استفاده کنید که حاوی پروتئین و کربوهیدرات‌های پیچیده باشند.
• آرام و بدون عجله غذا بخورید.
• پس از صرف غذا از دراز کشیدن و خوابیدن اجتناب کنید.
• برای پیشگیری از استفراغ بارداری سعی کنید بیست تا سی دقیقه پیش از برخاستن از تخت‌خواب، چند عدد نان تست یا بیسکوئیت میل نمایید.
• به آرامی از تخت‌خواب خارج شوید.
• از استشمام بوهای تند و زننده دوری کنید.
• به دلیل بوی تندی که غذاها داغ ایجاد می‌کنند، غذاها را به صورت ولرم و نیمه‌گرم مصرف نمایید.
• از مصرف غذاهای سرخ کردنی و چرب و تند اجتناب نمایید.
• مسواک زدن دندان‌‌ها و شست وشوی دهان پس ازصرف غذا
• از آب و مایعات بدون قند به اندازه‌ی کافی در طی روز، استفاده نمایید
• سعی کنید از محرک‌های محیطی مانند بوی تند عطر، رانندگی طولانی یا مسافرت و ماشین سواری طولانی و همچنین از قرار گرفتن در محیط و هوای خیلی گرم که باعث ایجاد یا تشدید حالت تهوع در شما می­ شوند دوری کنید.
• قرار گرفتن و استفاده از هوای تازه
• سعی کنید استراحت کافی داشته باشید.
• سعی کنید ویتامین‌هایی که باید در دوران بارداری مصرف کنید را همراه با غذا یا پیش از خواب میل کنید.
• مصرف زنجبیل در کاهش حالت تهوع موثر است.
• مصرف چای نعناع، بوییدن نعنا و مکیدن آب نبات نعنایی خصوصاً پس از صرف غذا در کاهش حالت تهوع مفید است.
• استفاده از رایحه‌درمانی، اسانس ­ها و عطرهایی مانند نعناع، لیمو ویا نارنج نیز می ­تواند موجب کم شدن این علائم شود.

درمان حالت تهوع بارداری

حالت تهوع می تواند تأثیر قابل توجهی بر زندگی شما داشته باشد. خوشبختانه راه های مختلفی برای کاهش علائم این بیماری وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره می کنیم.

اصلاح سبک زندگی

ایجاد تغییرات کوچک در سبک زندگی ساده ترین راه برای جلوگیری از حالت تهوع در دوران بارداری است. استراتژی های اثبات شده برای بهبود حالت تهوع صبحگاهی عبارتند از:

• اجتناب از دود سیگار و سایر بوهای تند
• تهویه هوای اتاق
• بوی لیمو، پرتقال و نعناع را استشمام کنید
• بلافاصله بعد از غذا خوردن دراز نکشید
• مدیریت استرس

مصرف غذاهای سالم

بسیاری از زنان مبتلا به حالت تهوع در خوردن غذاهای سالم مشکل دارند. در اینجا چند راهکار برای بهبود رژیم غذایی و مدیریت علائم آزاردهنده مرتبط با بارداری آورده شده است:

چند کراکر یا نان تست کنار تختتان بگذارید و صبح قبل از اینکه از رختخواب بیرون بیایید، بخورید.

میان وعده های مغذی و غنی از پروتئین مانند ماست، پنیر، آجیل و کره بادام زمینی را بین وعده های غذایی خود میل کنید.

در طول روز از غذاهای ملایم مانند موز، برنج، سیب زمینی و تخم مرغ استفاده کنید.

قبل از خواب یک میان وعده با پروتئین بالا میل کنید. این به تنظیم قند خون شما در طول شب کمک می کند.

اجتناب از غذاهای مشکل دار

برخی از غذاها و نوشیدنی ها می توانند خطر تهوع صبحگاهی را افزایش دهند. بنابراین، برای جلوگیری از حالت تهوع در دوران بارداری، باید از موارد زیر اجتناب کرد:

• غذاهای چرب یا سرخ شده
• غذاهای تند و پر ادویه
• غذاهای بیش از حد شور
• غذاها و نوشیدنی های کافئین دار

غذاهای چرب، تند یا حاوی کافئین باعث می شوند معده اسید زیادی تولید کند

از طرفی با پیشرفت بارداری، جنین به تدریج فشار زیادی به معده وارد می کند، در نتیجه احتمال برگشت اسید معده به مری و ایجاد حالت تهوع افزایش می یابد.

فعالیت بدنی منظم

فعالیت بدنی منظم در دوران بارداری بسیار مهم است، زیرا ورزش حالت تهوع را کاهش می دهد. علاوه بر این، ممکن است به کنترل سایر مشکلات مرتبط با بارداری مانند یبوست و درد کمک کند.

در دوران بارداری روی فعالیت های سبک تمرکز کنید و زیاد به خودتان فشار نیاورید.

هر زمان که حالت تهوع و استفراغ شما به اوج خود رسید از ورزش کردن خودداری کنید.

بهتر است قبل از شروع در مورد نوع، مدت و شدت ورزش با پزشک متخصص زنان خود مشورت کنید.

تغییر روش مصرف مکمل های دوران بارداری

ویتامین‌های دوران بارداری معمولاً به صورت قرص‌های بزرگ هستند که هنگام تهوع به سختی می‌توان آن‌ها را قورت داد.

با این حال، مصرف این محصولات برای سلامتی شما و کودکتان بسیار مهم است.

برای جلوگیری از تشدید حالت تهوع مکمل های غذایی، ممکن است لازم باشد از روش خاصی برای مصرف آنها استفاده کنید. به عنوان مثال:

• اگر مصرف مکمل در روز باعث ناراحتی معده می شود، بهتر است آن را در شب مصرف کنید.
• اگر می توانید مکمل را به نصف تقسیم کنید، نصف آن را صبح و نیمی را شب مصرف کنید.
• مارک های مختلف مکمل ها را امتحان کنید تا ببینید کدام یک برای معده شما بهتر عمل می کند.

مایعات بنوشید

نوشیدن مایعات نیز یکی از بهترین درمان ها برای تهوع در دوران بارداری است، این به این دلیل است که کم آبی بدن می تواند حالت تهوع را تحریک یا بدتر کند.

در دوران بارداری، بدن شما در طول روز به 8 تا 12 لیوان آب نیاز دارد.

اگر به دلیل حالت تهوع در نوشیدن مایعات مشکل دارید، سعی کنید همیشه یک بطری آب همراه خود داشته باشید تا بنوشید.

نوشیدن آب زیاد به یکباره می تواند معده شما را ناراحت کند، به خصوص اگر آب را با غذا بنوشید مشکل ساز است.

مصرف دارو

در صورتی که هیچ­کدام از راهکارهای ارائه شده، در رفع و کاهش تهوع و استفراغ بارداری تاثیری نداشته باشد، فرد می‌تواند با تجویز پزشک از داروهایی که منع مصرفی در بارداری ندارند استفاده نماید.

این داروها اغلب شامل ویتامین B6 و داروهایی که ضد تهوع هستند مانند دمیترون می­ شود.

در صورتی که تهوع و استفراغ بسیار شدید باشد و منجربه کم‌آبی بدن شود نیاز است که فرد در بیمارستان بستری و سرم‌درمانی شود.

در چه صورتی نیاز است که برای تهوع و استفراغ بارداری به پزشک مراجعه شود؟

• در صورتی که فرد بیش از یک کیلوگرم از وزن خود را از دست بدهد.
• در صورتی که فرد پس از هفته‌ی نهم بارداری دچار تهوع و استفراغ شود.
• در صورتی که حالت تهوع و استفراغ بارداری تا ماه پنجم و بعد از آن ادامه‌ داشته باشد.
• در صورت مشاهده استفراغ خونی
• داشتن سرگیجه
• درصوتی که رنگ ادرار تیره ویا بدبویی باشد
• درصورت داشتن احساس درد در شکم، داشتن تب، سردرد و یا مشاهده ورم در جلوی گردن​

سوالات متداول

نداشتن تهوع بارداری دلیل بر سقط جنین است؟

هر چند در خانم ­هایی که بارداری‌شان به سقط ختم شده احساس تهوع قطع یا کمتر می­ شود، ولی برخی از خانم ­ها نیز در سه‌ماهه‌ی اول بارداری خود تهوع و استفراغ کمتری را تجربه کرده و این دوران را بدون مشکل خاصی طی می ­کنند.

در صورتی که حالت تهوع و استفراغ کمی در بارداری دارید نه تنها نباید نگران باشید بلکه باید خوشحال باشید، زیرا شما از اندک مواردی هستید که در دوران بارداری این حالت را کمتر تجربه می ­کنند.

اوج تهوع بارداری در کدام هفته می باشد؟

در بیشتر افراد باردار، حالت تهوع بارداری در حدود هفته نهم تا یازدهم به اوج خود می رسد.

لازم به ذکر است زمان اوج گرفتن تهوع بارداری، در افراد مختلف متفاوت می باشد و در تمام بانوان در زمان مشخص شدت پیدا نمی کند.

آیا قرص های تهوع در بارداری مضر هستند؟

بارداری دوران بسیار حساسی است، زیرا در این دوران نمی توان خودسرانه از داروهای بدون نسخه و مکمل های گیاهی استفاده کرد.

اگر در دوران بارداری دچار حالت تهوع شدید شوید و بارداری پرخطر دارید، حتما باید برای درمان به پزشک مراجعه کنید.

از مصرف هر گونه قرص یا داروی ضد تهوع در این دوران بدون مشورت با پزشک خودداری کنید.